Historia
Igl ei buca enconuschent co l’emprema Cuort claustrala a Trun veseva ora el liug, nua che la Cuort sepresenta oz sco marcant edifeci en stil baroc all’extrada vest dil vitg. A caschun d’ina excavaziun han ins bein anflau 1989 fundaments da baghetgs precedents. Tenor quellas restonzas sto l’emprema casa esser stada in sempel baghetg, che tonscha forsa anavos sin igl onn 765, cu la claustra ei vegnida tier igl emprem possess a Trun entras ina donaziun el testament digl uestg Tello. Quella mudesta casa surveva bein per l’administraziun dils beins claustrals a Trun, suenter 1424 plinavon alla Ligia Grischa sco liug da seduta e dertgira. En vesta all’impurtonza carschenta dalla Ligia Grischa ha igl avat Nicolaus Tyron da Trun schau ereger 1588 sin ils fundaments dall’emprema casa in baghetg empau pli grond. Da quei edifeci ein pliras parts vegnidas surpridas pli trad, sco per exempel posts d’escha e da finiastras tagliai en crap.
El temps dil prenci-avat Adalbert II de Medell (1655-1696) ha la claustra saviu finanziar ed ereger in niev baghetg, pli gronds e pli spazius. Quei edifeci ei vegnius erigius da 1674-1796 dil construider Pedrut Rungs dalla Lumnezia cun las lavurs en lenn dil meister Gion Giger da Trun e vala sco in dils pli bials casaments profans barocs dalla regiun.
Il successur dil prenci-avat Adalbert II de Medell, avat Adalbert III Defuns (1696-1719) ha giu quitau dad exequir las lavurs finalas da construcziun ed in interiur cunvegnent cun ils tabliaus dalla stiva digl avat e la decoraziun dalla sala da dertgira. Era la caplutta en la tiarza alzada ed il maletg dalla Madonna sur l’entrada principala dalla Cuort van anavos sin avat Adalbert III. Duront il temps suandont ha ei buca dau pli grondas midadas vid la Cuort claustrala.
Il quart barschament dalla claustra 1846 ha caschunau difficultads finanzialas e sfurzau igl avat da vender beins e Cuort el vitg da Trun.
La finala ha Gion Giachen Cavegn da Dardin, in emigrant, che haveva acquistau beinstonza en Spagna, cumprau 1859 il possess dalla claustra a Trun per 100’000 francs. El ha surschau la Cuort ed ils beins a siu frar Bistgaun Antoni per administrar e pli tard ha el vendiu tut a lez per in prezi fetg ruschaneivel. Dapi 1859 ei la Cuort stada en possess privat. Priu ora la sala da dertgira ha la casa surviu sco habitaziun per Bistgaun Antoni e ses vegnentsuenter.
Per saver mantener quei impurtont edifeci han ils possessurs cul temps stuiu vender objects prezius digl interiur, per exempel la veglia pegna-scalegl dalla sala da dertgira. Il directur dalla viafier retica, dr. Gustav Bener, ha 1930 saviu impedir la sperdita dil tabliau dalla stiva digl avat tras ina recumpra. Quels fatgs han fatg endamen alla publicitad la muntada dalla Cuort claustrala. Ad in comité d’iniziativa culs cussegliers guvernativs dr. Robert Ganzoni e Giusep Huonder ed il president communal da Trun, Andreas Schwarz, eisi stau pusseivel da cumprar 1932 dils artavels Cavegn-Demont-Pajarola la Cuort (mo igl edifeci) per 100’000 francs ed instradar la restauraziun necessaria sut l’egida dils architects da Cuera, Nicolaus Hartmann e Josef Decurtins e la firma Christian Schmid da Turitg.
Suenter la fin dalla restauraziun 1934 ha il Cussegl da fundaziun Cuort Ligia Grischa da 5 commembers (dus cussegliers guvernativs, il president dalla dertgira districtuala, il president dalla vischnaunca da Trun ed il directur dalla Viafier retica) surpriu l’incumbensa da scaffir en quei edifeci in center cultural per la regiun. Dapi 1934 ei il Museum Sursilvan da casa en la Cuort.
E suenter la vendita ha la famiglia Giachen Demont-Nay habitau tochen 1952 sco davosa dils artavels en la Cuort Ligia Grischa en la funcziun da pedel.
Ils onns 1989 tochen 1992 ei ina restauraziun extendida vegnida realisada cun grond agid finanzial dil maun public e privat entras l’architecta Monica Brügger da Cuera.